خُدعه و عشق

توضیحات

خدعه و عشق را یوسف اعتصام الملک در سال 1285 شمسی زمانی که مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را امضا کرد، ترجمه و در مطبعه فاروس به چاپ رساند. این نمایشنامه از جمله آثار نخستین شیلر در دوره جوانی است. نویسنده برای نوشتن این اثر از تجربه جوانی خویش در مدرسه کارل تاثیر گرفته است. شیلر در این اثر شیوه حکومت استبدادی حکمرانان محلی آلمان را مورد انتقاد قرار داده است. شیلر فضای ضد اخلاقی و پرخدعه و نیرنگ دربار را توصیف می‌کند. نکته جالب این است که کارل اویگن حاکم امیر نشین ورتمبرگ اجرای این اثر را در شهر اشتوتگارت ممنوع می‌کند. موضوع اصلی این اثر بی‌شک باعث شده است که یوسف اعتصام الملک دست به این ترجمه بزند. اختلاف طبقاتی در ایران عصر قاجار نکته بسیار مهم و نسبت این موضوع با نمایشنامه شیلر است.

بدون شک تاثیر اعتصام الملک در آشنا کردن ایرانیان با ادبیات اروپایی قابل ملاحظه است. یوسف اعتصام در تمام طول عمر خود کوشید تا با نشر ترجمه‌ها و نقل قطعاتی از نخبگان اروپایی، ایرانیان را به طرز نگارش آنها آشنا کند. شیوه نثر یوسف اعتصام تحت تاثیر نویسندگان عرب و عثمانی است. لطافت را با ایجاز و اجمال جمع داشته و در انشای نویسندگان بعد هم تاثیر گذاشته است.

آنچه که بعنوان ویرایش در این نمایشنامه اتفاق افتاده است، بیشتر به سمت روان خوانی و سهل کردن برای اجرای صحنه می‌باشد. توضیح صحنه‌ها نمایان‌تر شده است. ترتیب دیالوگ‌ها منظم‌تر شده است. شکل ساختاری که یوسف اعتماد الملک بر نمایشنامه حاکم کرده است، شکل کلاسیک فرانسوی است. ورود و خروج هر بازیگر در صحنه را مجلس گفته است و معلوم کرده است.